“When cattle are crossing [a ford],
if the chief bull goes crookedly,
all the others go crookedly
because their leader has gone crookedly.
“So too, among human beings,
when the one considered the chief
behaves unrighteously,
other people do so as well.
The entire kingdom is dejected
if the king is unrighteous.
“When cattle are crossing [a ford]
if the chief bull goes straight across,
all the others go straight across
because their leader has gone straight.
“So too, among human beings,
when the one considered the chief
conducts himself righteously,
other people do so as well.
The entire kingdom rejoices
if the king is righteous.” – AN 4.70
“Gunnañce taramānānaṁ,
jimhaṁ gacchati puṅgavo;
Sabbā tā jimhaṁ gacchanti,
nette jimhaṁ gate sati.
“Evamevaṁ manussesu,
yo hoti seṭṭhasammato;
So ce adhammaṁ carati,
pageva itarā pajā;
Sabbaṁ raṭṭhaṁ dukkhaṁ seti,
rājā ce hoti adhammiko.
“Gunnañce taramānānaṁ,
ujuṁ gacchati puṅgavo;
Sabbā tā ujuṁ gacchanti,
nette ujuṁ gate sati.
“Evamevaṁ manussesu,
yo hoti seṭṭhasammato;
So sace dhammaṁ carati,
pageva itarā pajā;
Sabbaṁ raṭṭhaṁ sukhaṁ seti,
rājā ce hoti dhammiko”ti.
“ကူးကုန်သော နွားတို့တွင် ရှေ့ဆောင်နွားလားသည် ကောက်တကျစ် သွားခဲ့မူ၊ ရှေ့ဆောင်နွားလား ကောက်တကျစ် သွားသည်ရှိသော် နောက်လိုက်နွားမ အားလုံးတို့သည် ကောက်တကျစ် လိုက်သွားကုန်၏။ ဤအတူသာလျှင် လူတို့တွင် အမြတ်ဆုံးဟု သမုတ်အပ်သူသည် အကယ်၍ တရား မဟုတ်သည်ကို ကျင့်အံ့၊ ဤမှ တစ်ပါးသော သတ္တဝါအပေါင်းသည် အဘယ် ဆိုဖွယ်ရာ ရှိအံ့နည်း၊ မင်း တရားမစောင့်သည် ဖြစ်အံ့၊ တစ်နိုင်ငံလုံး ဆင်းရဲရ၏။ (မြစ်ကို) ကူးကုန်သော နွားတို့တွင် ရှေ့ဆောင်နွားလားသည် ဖြောင့်ဖြောင့်သွားခဲ့မူ၊ ရှေ့ဆောင်နွားလား ဖြောင့်ဖြောင့်သွားသည်ရှိသော် နောက်လိုက်နွားမ အားလုံးတို့သည် ဖြောင့်ဖြောင့်ပင် လိုက်သွားကုန်၏။ ဤအတူသာလျှင် လူတို့တွင် အမြတ်ဆုံးဟု သမုတ်အပ်သူသည် အကယ်၍တရားကို ကျင့်အံ့၊ ဤမှ တစ်ပါးသော သတ္တဝါအပေါင်းသည် အဘယ်ဆိုဖွယ်ရာ ရှိအံ့နည်း၊ မင်း တရားစောင့်အံ့၊ တစ်နိုင်ငံလုံး ချမ်းသာရလေသတည်း။”
Ðầu đàn đi sai lạc,
Cả đàn đều đi sai,
Vì hướng dẫn sai lạc.
Cũng vậy, trong loài Người,
Vị được xem tối thắng,
Nếu sở hành phi pháp,
Còn nói gì người khác,
Cả nước bị đau khổ,
Nếu vua sống phi pháp.
“Khi đàn bò lội sông,
Ðầu đàn đi đúng hướng,
Cả đàn đều đúng hướng,
Vì hướng dẫn đúng đường.
Cũng vậy trong loài Người,
Vị được xem tối thắng,
Nếu sở hành đúng pháp,
Còn nói gì người khác,
Cả nước được an vui,
Nếu vua sống đúng pháp.”
牠們全部走歪，在導引者走歪之下。
同樣的，在人們中，凡被尊為是最上的，
如果他行不如法，就不用說其他人了，
全國都睡不好，如果國王是不如法者。
當牛［群］橫渡時，如果牛王走正了，
牠們全部走正，在導引者走正之下。
同樣的，在人們中，凡被尊為是最上的，
如果他如法而行，就不用說其他人了，
全國都睡得安樂，如果國王是如法者。」
Top: Black Vulture
Bottom: Fish Crow
©Ashin Sopāka 2017
