’S e Cosnadh Ceart (Sammāājiva) an treas pàirt de Earrann a’ Ghiùlan Eitigich den Ochd-shlighe Uasal. Mar a tha an tiotal ag ràdh, tha e mu dheidhinn mar a shaothraicheas sinn ar beathannan, gu h-eitigeach agus gun cron a dhèanamh air duine no beothach.
Dìreach mar a tha Cainnt Chòir agus Gnìomh Còir (an dà chuid eile den earrainn seo), tha Cosnadh Ceart air a mhìneachadh mar seachnadh – seachnadh bho Chosnadh Mì-Chòir. Anns an Mahācattārīsakasutta (MN 117), tha am Bùda ag ràdh gur e Cosnadh Mì-Chòir a th’ ann an:
“…cealg, càineadh, bruidhneachas, suaicheantasan, agus a’ sireadh prothaide bho phrothaid.”
… agus gur e Cosnadh Ceart a’ seachnadh nan nithean sin. ’S e prionnsapalan àrd-ìre agus farsaing a th’ ann an sin. Ach tha e nas fheàrr nuair a tha am Bùda pongail. Ann an sutta eile, Vaṇijjāsutta (AN 5.177), tha e a’ sònrachadh seòrsaichean sònraichte de chosnadh nach bu chòir do luchd-na-tìre a bhith an sàs annta:
“Malairt ann an armachd, malairt ann am beòthaichean, malairt ann am feòil, malairt ann an deoch-làidir, agus malairt ann an puinnseanan.1“Bhikkhus, a lay follower should not engage in these five trades. What five? Trading in weapons, trading in living beings, trading in meat, trading in intoxicants, and trading in poisons. A lay follower should not engage in these five trades.” – Eadar-theangaichte bhon Pāḷi le Bhikkhu Bodhi, 2009“
Chan eil sin ach liosta. Chan eil mòran againn an sàs ann a leithid de ghnìomhachd; tha sinne nas dualtaighe ag obair ann an oifisean, a’ saothair anns na h-achaidhean, no fiù ‘s a’ coimhead às dèidh chlann. Mar sin, ciamar a dh’aithnicheas sinn dè tha còir agus mì-chòir nar beatha fhèin?
Ma choimheas sinn na malairtean sin, chì sinn gun toir iad uile cron air beòthaichean eile agus air ar coimhearsnachd. Tha an fhìrinn nas doimhne na sin: tha Cosnadh Mì-Chòir a’ dol dìreach an aghaidh dà bhuadh as cudromaiche a th’ againn – co-fhaireachdainn (karuṇā) agus caomh-chàirdeas (mettā). Chan eil e dìreach mu bhith a’ cumail nan stàitean inntinn sin ann an ar suigheachain-mheasaidh; tha e mu dheidhinn an cleachdadh nar beatha làitheil fhèin, ge bith an e ag obair, aig an taigh, no nar n-àm-falas.
‘S e ceist phearsanta a th’ ann an cosnadh. Feòraich thu fhèin:
- A bheil na tha thu a’ dèanamh a’ toirt buannachd dhut fhèin aig cosgais do chàich?
- A bheil e a’ dèanamh cron air daoine eile no air a’ chomann-shòisealta?
- No a bheil e a’ cur ri slàinte is leasachadh dhaoine?
’S e ceistean a th’ ann an sin nach urrainn ach dhutsa fhreagairt – mura h-eil an freagairt cho follaiseach ri eun air geataibh!
Aon phuing mu dheireadh a dhèanamh mun Earrann a’ Ghiùlan Eitigich: tha a h-uile gin dhiubh seo ceangailte gu dìreach ri kamma. Ma ghabhas sinn ri cainnt mì-sona (musāvāda), gnìomh mì-sona (akusulakamma), no cosnadh mì-sona, cruthaichidh sin toraidhean mì-sona; ma sheachnas sinn na trì seo, cruthaichidh sin toraidhean sona. Airson ar sunnd corporra ‘s inntinnail fhèin agus ar sonas, ‘s e an dòigh mu dheireadh as fheàrr, agus tha Cainnt Chòir, Gnìomh Còir, agus Cosnadh Còir a’ stiùir sinn air an t-Slighe cheart.
☸️ Gum faigh sinn uile saorsa bho dukkha ☸️