Slaying Anger

“Having slain anger, one sleeps soundly;
Having slain anger, one does not sorrow;
The killing of anger, O devatā,
With its poisoned root and honeyed tip:
This is the killing the noble ones praise,
For having slain that, one does not sorrow.” SN 1.71

“Kodhaṁ chetvā sukhaṁ seti,
kodhaṁ chetvā na socati;
Kodhassa visamūlassa,
madhuraggassa devate;
Vadhaṁ ariyā pasaṁsanti,
tañhi chetvā na socatī”ti.

နတ်သား အမျက်ဒေါသကို ဖြတ်တောက်သော် ချမ်းသာစွာ နေရ၏၊ အမျက် ဒေါသကို ဖြတ်တောက်သော် မစိုးရိမ်ရ၊ အဆိပ်လျှင် အရင်းအမြစ်ရှိသော ချိုမြိန်ခြင်းလျှင် အဖျားရှိသော အမျက်ဒေါသအား ဖြတ်တောက်ခြင်းကို အရိယာတို့သည် ချီးမွမ်းကုန်၏၊ ထိုအမျက်ဒေါသကိုပင်လျှင် ဖြတ်တောက်သည် ရှိသော် မစိုးရိမ်ရဟု (မိန့်တော်မူ၏)။

“Sát phẫn nộ được lạc,
Sát phẫn nộ không sầu,
Phẫn nộ với độc căn,
Với vị ngọt tối thượng,
Pháp ấy, bậc Thánh Hiền,
Tán đồng sự sát hại.
Sát pháp ấy không sầu,
Này Hiền giả Thiên nhân.”

「切斷憤怒後睡得安樂,
切斷憤怒後不憂愁,
天神!端蜜而根毒之憤怒的殺害,
聖者稱讚,因為切斷它後不憂愁。」

 

To: Plantain Squirrel
Bottom: Malayan Giant Squirrel

Wives and Husbands

“In five ways should a wife as the western direction be respected by a husband: by honoring, not disrespecting, being faithful, sharing authority, and by giving gifts. And, the wife so respected reciprocates with compassion in five ways: by being well-organized, being kindly disposed to the in-laws and household workers, being faithful, looking after the household goods, and being skillful and diligent in all duties.” DN 31

“Pañcahi kho, gahapatiputta, ṭhānehi sāmikena pacchimā disā bhariyā paccupaṭṭhātabbā – sammānanāya anavamānanāya anaticariyāya issariyavossaggena alankārānuppadānena. Imehi kho, gahapatiputta, pañcahi ṭhānehi sāmikena pacchimā disā bhariyā paccupaṭṭhitā pañcahi ṭhānehi sāmikaṁ anukampati – susaṁvihitakammantā ca hoti, sangahitaparijanā ca, anaticārinī ca, sambhatañca anurakkhati, dakkhā ca hoti analasā sabbakiccesu. Imehi kho, gahapatiputta, pañcahi ṭhānehi sāmikena pacchimā disā bhariyā paccupaṭṭhitā imehi pañcahi ṭhānehi sāmikaṁ anukampatianukampati: has pity on. Evamassa esā pacchimā disā paṭicchannā hoti khemā appaṭibhayā.”

သူကြွယ်သား ငါးပါးသော အကြောင်းတို့ဖြင့် လင်သည် အနောက်အရပ်မည်သော မယားကို ပြုစုအပ်၏။ အမြတ်တနိုး ခေါ်ဆိုခြင်းဖြင့်လည်းကောင်း။ နှိမ့်ချ၍ မခေါ်ဆိုခြင်းဖြင့်လည်းကောင်း။ မိမိမယားကို လွန်၍ အခြားမိန်းမတို့၌ မပျော်ပါးခြင်းဖြင့်လည်းကောင်း။ စဖိုဆောင်အုပ်စိုးမှုကို လွှဲအပ်ခြင်းဖြင့်လည်းကောင်း။ အဝတ်တန်ဆာကို ပေးခြင်းဖြင့်လည်းကောင်း (ပြုစုအပ်၏)။ သူကြွယ်သား ဤငါးပါးသော အကြောင်းတို့ဖြင့် လင်သည် ပြုစုအပ်သော အနောက်အရပ်မည်သော မယားသည် ငါးပါးသော အကြောင်းတို့ဖြင့် လင်ဖြစ်သူကို စောင့်ရှောက်၏။ အမှုကြီးငယ်ကိုလည်း ကောင်းစွာ စီရင်၏။ နှစ်ဖက်သော ဆွေမျိုးကိုလည်း ချီးမြှောက်၏။ မိမိလင်မှတစ်ပါး အခြားယောကျာ်း၌ လွန်ကျူးသော အကျင့်မှ ကင်း၏။ ရှာဖွေစုဆောင်းခဲ့သော ဥစ္စာကို ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်၏။ အလုံးစုံသော ကိစ္စတို့၌ လိမ္မာ၍ ပျင်းရိခြင်းကင်း၏။ သူကြွယ်သား ဤငါးပါးသော အကြောင်းတို့ဖြင့် လင်သည် ပြုစုအပ်သော အနောက်အရပ်မည်သော မယားသည် ဤငါးပါးသော အကြောင်းတို့ဖြင့် လင်ကို စောင့်ရှောက်၏၊ ဤသို့ပြုစုသည်ရှိသော် ဤအနောက်အရပ်သည် လုံခြုံ၏၊ ငြိမ်းချမ်း၏၊ ဘေးကင်း၏။

“Này Gia chủ tử, có năm cách, người chồng phải đối xử với vợ như phương Tây: Kính trọng vợ, không bất kính đối với vợ; trung thành với vợ; giao quyền hành cho vợ; sắm đồ nữ trang với vợ; Này Gia chủ tử, được chồng đối xử như phương Tây theo năm cách như vậy, người vợ có lòng thương tưởng chồng theo năm cách: Thi hành tốt đẹp bổn phận của mình; khéo tiếp đón bà con; trung thành với chồng; khéo gìn giữ tài sản của chồng; khéo léo và nhanh nhẹn làm mọi công việc. Này Gia chủ, người vợ được người chồng đối xử như phương Tây theo năm cách và người vợ có lòng thương tưởng chồng theo năm cách. Như vậy phương Tây được che chở, được trở thành an ổn và thoát khỏi các sự sợ hãi.”

「以西方為妻子應該被丈夫以五處盡力:尊敬、不輕視、不通姦、棄捨權威、給飾品。屋主之子!以西方為妻子被丈夫以五處盡力者,以這五處憐愍丈夫:她是善整備工作者、攝持從僕者、不通姦者,她守護已得的,她對一切應該作的事是善巧者與不懶惰者,屋主之子!以西方為妻子被丈夫以五處盡力者,以這五處憐愍丈夫。這樣,這西方被安穩地、無怖畏地包覆。」

Top: Yellow Vented Bulbuls
Below: Urostylididae – Urolabida sp (related to stink bugs)

Fragrant Flower

“Just like a beautiful flower,
which has colour, and has fragrance,
so are well-spoken words fruitful
for the one who does act on them.” Dhp 52

“Yathāpi ruciraṁ pupphaṁ,
Vaṇṇavantaṁ sagandhakaṁ;
Evaṁ subhāsitā vācā,
Saphalā hoti kubbato.”

အဆင်း အနံ့ ပြည့်စုံ၍ တင့်တယ်လှပသော စံပယ် စကား စသောပန်းသည် ပန်ဆင်သူအား အနံ့တည်းဟူသော အကျိုးကို ဆောင်နိုင်သကဲ့သို့ ကောင်းစွာ ဟောကြားတော်မူအပ်သော (ပိဋကတ်) စကားတော်သည် လိုက်နာကျင့်ကြံသူအား အကျိုးကို ဆောင်နိုင်၏။

“Cũng giống như bông hoa
xinh đẹp có sắc có hương,
tương tự như vậy lời nói được
khéo nói của người có thực hành thì có kết quả.”

「人若奉行自己所說的善語,必得善果,
像美麗又芳香的花果。」

House on Fire

“When one’s house is ablaze
The vessel taken out
Is the one that is useful,
Not the one left burnt inside.

“So when the world is ablaze
With the fires of aging and death,
One should take out one’s wealth by giving:
What is given is well salvaged.

“What is given yields pleasant fruit,
But not so what is not given.
Thieves take it away, or kings,
It gets burnt by fire or is lost.

“Then in the end one leaves the body
Along with one’s possessions.
Having understood this, the wise person
Should enjoy himself but also give.
Having given and enjoyed as fits his means,
Blameless he goes to the heavenly state.” – SN 1.41

“Ādittasmiṁ agārasmiṁ,
yaṁ nīharati bhājanaṁ;
Taṁ tassa hoti atthāya,
no ca yaṁ tattha ḍayhati.

Evaṁ ādittako loko,
jarāya maraṇena ca;
Nīharetheva dānena,
dinnaṁ hoti sunīhataṁ.

Dinnaṁ sukhaphalaṁ hoti,
nādinnaṁ hoti taṁ tathā;
Corā haranti rājāno,
aggi ḍahati nassati.

Atha antena jahati,
Sarīraṁ sapariggahaṁ;
Etadaññāya medhāvī,
Bhuñjetha ca dadetha ca;
Datvā ca bhutvā ca yathānubhāvaṁ,
Anindito saggamupeti ṭhānan”ti.

“မီးလောင်သော အိမ်၌ အကြင်အိုးခွက်ကို ထုတ်ဆောင်၏၊ ထိုအိုးခွက်သည် ထိုထုတ်ဆောင်သော သူ၏ အကျိုးငှါ ဖြစ်သကဲ့သို့ ထိုမီးလောင်သော အိမ်၌ အကြင် အိုးခွက်ကို မထုတ်ဆောင်၊ (ထိုအိုးခွက်သည်) မီးလောင်ခံရသကဲ့သို့—

ထို့အတူ လောကသည် အိုခြင်းဖြင့်လည်းကောင်း၊ သေခြင်းဖြင့်လည်းကောင်း တပြောင်ပြောင် တောက်လောင်နေ၏၊ ထိုတောက်လောင်နေသော လောကထဲမှ ပေးလှူခြင်းဖြင့် ထုတ်ဆောင်ရ၏၊ ပေးလှူအပ်သော ဒါနသည် ကောင်းစွာ ထုတ် ဆောင်ထားပြီး (ဥစ္စာ) မည်၏။

ပေးလှူမှုသည် ချမ်းသာသော အကျိုးရှိ၏၊ မပေးလှူမှုသည် ချမ်းသာသော အကျိုးမရှိ။ ထိုမပေးလှူဘဲ ထားသော ဥစ္စာကို ခိုးသူတို့သည်လည်းကောင်း၊ မင်းတို့သည်လည်းကောင်း ဆောင်ယူနိုင် ကုန်၏၊ မီးလောင်တတ်၏၊ ပျက်စီးတတ်၏။

ထို့နောက် သေဆုံးသဖြင့် မိမိ သိမ်းဆည်းသော ဥစ္စာနှင့်တကွ မိမိကိုယ်ကို စွန့်ရ၏၊ ပညာရှိသည် ဤသဘောကို သိ၍ သုံးလည်း သုံးဆောင်ရာ၏၊ ပေးလှူလည်း ပေးလှူရာ၏။ ပေးလှူပြီး၍လည်းကောင်း၊ သုံးဆောင်ပြီး၍လည်းကောင်း အလှူ၏ အာနုဘော်အလျောက် အကဲ့ရဲ့ မခံရဘဲ နတ်ပြည်သို့ ရောက်ရ၏”ဟု (လျှောက်၏)။

“Trong ngôi nhà thiêu cháy,
Vật dụng đem ra ngoài,
Vật ấy có lợi ích,
Không phải vật bị thiêu.
Cũng vậy trong đời này,
Bị già chết thiêu cháy,
Hãy đem ra, bằng thí,
Vật thí, khéo đem ra.
Có thí, có lạc quả,
Không thí, không như vậy.
Kẻ trộm, vua cướp đoạt,
Lửa thiêu đốt hủy hoại,
Khi giờ cuối cùng đến,
Bỏ thân, bỏ sở hữu.
Kẻ trí, hiểu biết vậy,
Thọ dụng và bố thí,
Thí xong, thọ dụng xong,
Theo lực hành động ấy,
Không bị ai chỉ trích,
Vị ấy được sanh Thiên.”
「當家被燃燒時,搶救家具,
那是為了你的利益,不[留]在那裡被燃燒。

這樣,當世間被老死燃燒時,
你們就要以布施搶救,所布施的是善被搶救的。

所布施的有樂果,沒布施的不像那樣,
盜賊、國王奪走,火燒掉、遺失。

而最後離開,[留下]遺體、財產,
有智慧者了知這樣後,應該受用並且施與。

如其能力地施與並且受用後,
無過失地往生天界處。」

 

Great Crested Flycatcher

Enduring Pain

“One who cannot endure
The arisen painful feelings,
Bodily feelings that sap one’s life,
Who trembles when they touch him,
A weakling of little strength
Who weeps out loud and wails:
He has not risen up in the bottomless abyss,
Nor has he even gained a foothold.

“But one who is able to endure them—
The arisen painful feelings,
Bodily feelings that sap one’s life—
Who trembles not when they touch him:
He has risen up in the bottomless abyss,
And he has also gained a foothold.” SN 36.4

“Yo etā nādhivāseti,
uppannā vedanā dukhā;
Sārīrikā pāṇaharā,
yāhi phuṭṭho pavedhati.

“Akkandati parodati,
dubbalo appathāmako;
Na so pātāle paccuṭṭhāsi,
atho gādhampi nājjhagā.

“Yo cetā adhivāseti,
uppannā vedanā dukhā;
Sārīrikā pāṇaharā,
yāhi phuṭṭho na vedhati;
Sa ve pātāle paccuṭṭhāsi,
atho gādhampi ajjhagā”ti.

ဉာဏ်အားနည်းသော စွမ်းအားနည်းသော အကြင်သူသည် ကိုယ်၌ ကျရောက် လျက်ရှိသောအသက်ကိုပင် ဆောင်ယူသွားနိုင်လောက်သော ပေါ်ပေါက်လာသော ထို ဒုက္ခဝေဒနာတို့ကိုသည်းမခံနိုင်၊ ဝေဒနာတို့ဖြင့် တွေ့ထိခံရသော် တုန်လှုပ်၏၊ မြည်တမ်းငိုကြွေး၏၊ ထိုသူသည် ဝဲသြဃ၌ မတည်တံ့နိုင်သည်သာမက ထောက် တည်ရာမျှကိုလည်း မရနိုင်။

အကြင်သူသည်ကား ကိုယ်၌ ကျရောက်လျက်ရှိသော အသက်ကိုပင် ဆောင်ယူ သွားနိုင်လောက်သောပေါ်ပေါက်လာသော ထိုဒုက္ခဝေဒနာတို့ကိုသည်းခံနိုင်၏၊ ဝေဒနာတို့ဖြင့် တွေ့ထိခံရသော် မတုန်လှုပ်၊ ထိုသူသည် ဝဲသြဃ၌ တည်တံ့နိုင်သည် သာမက ထောက်တည်ရာကိုလည်း ရနိုင်၏။

“Ai không chịu đựng nổi,
Các khổ thọ khởi lên,
Thân đau, hại mạng sống,
Cảm xúc khiến run rẩy.
Ai than vãn, khóc lóc,
Suy nhược, thiếu kiên cường,
Không đứng trên vực sâu,
Không đạt chỗ chân đứng.

“Ai có thể chịu đựng,
Các khổ thọ khởi lên,
Thân đau, hại mạng sống,
Cảm xúc không run rẩy,
Vị ấy vượt vực sâu,
Ðạt tới chỗ chân đứng.”

「凡不能忍受這已生起的苦受者,
被奪命般身體的[苦受]接觸而戰慄。

悲嘆、哭泣,少力的微弱者,
他未出深淵,未得立足處。

但,凡能忍受這已生起的苦受者,
被奪命般身體的[苦受]接觸而不戰慄,
他已出深淵,已得立足處。」

Blue Grosbeak